Çocuğun Cinsel İstismarı Suçu ve Bu Suçun Yargılanması ile Çocuk Koruma Sistemine İlişkin Değişiklik Önerileri Hakkında Basın Açıklaması Yapıldı.
Basın Açıklaması:
Toplum tarafından hassasiyetle takip edilen cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar konusu, son günlerde basında yer alan cinsel istismar vakaları nedeniyle yeniden gündeme oturmuştur. Ancak konuyla ilgili bu güne kadar ki sürece bakıldığında bir sorun olduğunda acil çözüm yollarının arandığı ve ağırlıklı olarak cezaların ağırlaştırılmasının tek çıkış yolu olarak ele alındığı görülmektedir.
Çocukların cinsel istismarı sorununun çözüm yolu; cezaların arttırılması ya da ağırlaştırılmasına indirgenmemelidir. Konuyu bir bütün olarak değerlendirip, suçun önlenmesini hedef alan yasal düzenlemeler yapılmasına ve önleyici hizmet modellerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Bunlardan biri de, çocuğa yönelik cinsel suçlara ilişkin Türk Ceza Kanunu’nda yapılması gereken değişikliklerdir. Mevcut düzenleme, failin çocuk olduğu durumlarla yetişkin olduğu durumlar arasında bir fark gözetmemekte ve çocuğun cinsel istismarı suçunu, mağdurun yaşına bağlı olarak tanımlamaktadır. Bu durum, uygulamada çocuklar aleyhine ağır sonuçlar doğmasına ve bu sonuçlara çözüm aranırken de yetişkin suçluların lehine sonuç doğuracak önerilerin gündeme getirilmesine neden olmaktadır.
Uygulamada ortaya çıkan hukuki sorunların çözümü için hızla yapılan yasal değişikliklerin daha önemli sorunların ortaya çıkmasına neden olduğu bilinmektedir. Örneğin; 2015 yılında Anayasa Mahkemesinin verdiği iki iptal kararı sonrasında yapılan geçici yasal değişiklikler sorunları çözmeye yetmemiştir. 2016 yılının Kasım ayında, TBMM’de bu yönde yapılan tartışmalar, bir aşamadan sonra, çocuklar arasında, cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen başka bir neden olmaksızın gerçekleşen cinsel eylemlere nasıl bir tepki ya da ceza verileceği noktasında toplanmıştır. Bu tartışmalara son dönemde ensest, erken ve zorla evlendirme konulan da dâhil olmuştur.
Kocaeli Barosu ve Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği olarak 2016 yılında, yukarıda söz ettiğimiz sorunları “çocuğun üstün yararı” ilkesini gözeterek gidermek amacıyla bir atölye çalışması başlattık. Bir yılı aşkın süredir devam eden ve Kasım 2017’de geniş katılımlı bir çalıştayla raporlandırılan bu çalışma; Adli Tıp Uzmanları Derneği, Çocuk Alanında Çalışan Avukatlar Ağı, Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Demeği, Çocuk Koruma Merkezlerini Destekleme Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Demeği, Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Demeği, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği, Türkiye Psikiyatri Demeği, Türk Psikologlar Demeği, Türk Tabipleri Birliği ve Yargıçlar Sendikası ile adı geçen dernek ve kuruluşlardan alanında uzman kişilerin katkı ve desteğiyle olgunlaştırılmıştır.
Sizin ve kamuoyunun bilgisine sunduğumuz çalışma; cinsel suçlarla ilgili tüm sorunlar için öneriler içermemektedir. Ancak cinsel suçların failinin de mağdurunun da
çocuk olduğu durumlara ağırlık vermektedir. Hazırladığımız çalışmamn üç temel ayağı vardır. Bunlar; cinsel dokunulmazlığa karşı suçun faiilinin çocuk olmasına ilişkin düzenlemeler, cinsel suç mağduru olan çocukların yargılama sırasında ikinci kez mağdur olmasını önleyici tedbirler ve çocukların erken evlendirilmesine karşı düzenlemelerdir.
Çalışmamız kanun teklifi yöntemi ile hazırlanmıştır. Böylece hem bu konuda çalışma yapmak isteyen siyaset kuramıma veri sağlanmak hem de konu ile ilgili herkes için kanun metni üzerinden somut bir tartışma zemini yaratılmak istenmiştir.
Önerimize göre;
Fail çocuğun cinsel dokunulmazlığa karşı fiili; cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen başka bir nedene dayalı değil ise eylemi nedeniyle cezalandırılması yerine bu suçlar için özel olarak öngörülmüş, yapılandırılmış ve düzenlenmiş güvenlik tedbiri yaptıranı uygulanması önerilmektedir. Böylece cinsel dokunulmazlığa karşı suçun hem failinin hem de mağdurunun çocuk olması ve fiilin zora dayalı olmaması haline özgü, onarıcı adalet ilkelerini öne çıkaran bir anlayış sergilenerek, mağdur ve fail çocuğun korunması amaçlanmıştır.
Bu öneriyi tamamlayıcı olmak üzere;
Çocukların maraz kaldıkları cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile çocuklar tarafından işlenen bu tür suçların soruşturulması ve kovuşturulması aşamasında; çocuğun korunmasını sağlayacak usul önlemlerinin alınması gerektiği vurgulanmıştır. Çocuğun ister şüpheli/sanık isterse mağdur olsun, yargılama sürecinin olumsuz etkilerinden korunması ve ikincil mağduriyetinin önlenmesi için alınması gereken önlemlerin yasalarda daha açık ve net şekilde vurgulanmasını sağlayan düzenlemeler önerilmiştir.
Çocukların fuhuşta kullanılması suçu ile çocukların pornografik ürünlerde kullanılmasına ilişkin düzenlemelerde yer alan cezaların arttırılması önerilmekte, çocuklara yönelik cinsel sömürü ile daha etkin mücadele edilmesi amaçlanmaktadır.
Çocukların; cinsel istismardan, aile içindeki bireylerin cinsel davranışlarından, erken ve zorla evlenmeden korunmaları ile ilgili yasalarda yapılması istenen değişikliklere yer verilmiştir. Çocuk yaşta evliliklerin önlenmesi için evlenme yaşının 18’e çıkarılması öngörülmektedir.
Bu kapsamda olmak üzere aşağıdaki kanun maddelerinde değişiklik yapılması önerilmektedir:
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu;
Cinsel Saldırı (102)
Çocukların Cinsel İstismarı (103)
Reşit Olmayanla Cinsel İlişki (104)
Cinsel Taciz (105)
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma (109)
Müstehcenlik (226)
Fuhuş (227)
Birden Çok Evlilik, Hileli Evlenme, Dinsel Tören (230)
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu;
Tanıkların dinlenmesi (52)
Diğer Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması (76)
İddianamenin Kabulü ve Duruşma Hazırlığı (175)
Duruşmanın Açıklığı (182)
Mağdur ile Şikâyetçinin Dinlenmesi (236)
5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu;
Kuruma Başvuru (6)
Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararı Alınması (7)
Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbiri (11)
Sosyal İnceleme (35)
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu;
Ehliyetin Koşulları/Yaş (124)
Bütün önerilerimizin çocuğun yüksek yararına en uygun yasal düzenlemelere ulaşmak için yapılacak olan tartışmalara zemin oluşturmasını, diğer öneri, görüş ve eleştiriler ile zenginleşmesini bekliyoruz. Bu nedenle önerilerimize ilişkin raporumuzu nihai bir öneri olarak değil tartışma ve görüşler için bir başlangıç metni olarak sunmaktayız.
Konu ile ilgli herkesin bilgisine, görüş öneri ve eleştirilerine sunar, herkesi çocukların mutlu geleceği için birlikte çalışmaya davet ederiz.
Çocuk istismarına hep birlikte DUR diyelim.