Maluliyet Raporları Düzenlenmesinde Temel Kriterler
Adli tıp uzmanları pek çok alanda olduğu gibi maluliyet ve engellilik raporları düzenlenmesi kapsamında da bilirkişilik görevi yapmaktadır. Uygulamalarda, adli tıp uzmanlarının gerek adli olayla muayene sonuçları arasında illiyet bağı kurma yaklaşımları, gerek yönetmeliklerdeki cetvelleri doğru anlayıp hesaplama yapmaları, adli olguya yaklaşım, gerekse de sistematik bir şekilde rapor düzenlemeleri ile diğer hekimlere göre daha nesnel, kanıta dayalı, denetlenebilir ve bilimsel nitelikli raporlar düzenlemekte oldukları eğitimleri gereği bilinmektedir. Hukuk sistemi içerisinde adli birimlerle ilgili kişiler tarafından bilinmekte, zaman zaman raporların Adli Tıp Anabilim Dallarından alınması konusunda yönlendirici kararlar alınmakta ve takdir edilmektedir. Adli tıp uzmanları tıbbi konulardaki bilirkişiliklerde en çok tercih edilen ve vazgeçilemeyecek hekim grubunu oluşturmaktadır.
Söz konusu olumlu imaj ve tercih edilme durumu adli tıp uzmanlarının uzun yıllara yayılan bilimsel ve objektif uygulamalarının sonucunda ortaya çıkan, etkin ve tarafsız bilirkişilik esasına dayanan önemli bir kazanımdır. Ancak son zamanlarda bazı uygun olmayan yerel uygulamaların ortaya çıkardığı olumsuzlukların farklı mecralarda giderek daha yoğun şekilde ve daha yüksek sesle dile getirildiği bilinmektedir. Bu uygulamalar, bir bütün olarak adli tıp uzmanlık alanına ve adli tıp uzmanlarının profesyonel imajına zarar vermekte, güvenilirliğini de azaltmaktadır.
Maluliyet ve engellilik raporları düzenlenirken, çeşitli teknik sorunlar ve yönetmeliklerden kaynaklanan birçok zorluk olduğu bilinmektedir. Yönetmeliklerden kaynaklanan sıkıntıların dışında sekonder kazancı olan hastalardan, avukatlardan veya hastalara eşlik eden ara elemanlardan, raporlarımıza müdahil olmaya çalışan sigorta şirketlerinden kaynaklanan zorluklarımız da bulunmaktadır.
Bu sıkıntıların yanı sıra bazı meslektaşlarımızın genel kabul görmeyen, tıbbi profesyonel değerlerle bağdaşmayan uygulamalar/ muayeneler /değerlendirmeler/ yönetmelikler dışı hesaplamalar yaparak düzenledikleri raporlar nedeniyle adli tıp anabilim dallarına yönelik ön yargılar oluştuğu görülmektedir.
Bu nedenle Adli Tıp Anabilim Dalları ve Adli Tıp Uzmanları Derneği olarak; raporların evrensel hekimlik değerleri doğrultusunda, bilimsel ve etik değerleri dikkate alarak ve yönetmeliklerde yer alan bölümlere uygun şekilde aşağıda yer alan kriterlere uyarak maluliyet ve engellilik raporları düzenlenmesini tavsiye ediyoruz.
1-Raporlar, maksimum medikal iyileşme sonrası, lezyonlar kalıcılık kazandıktan sonra düzenlenmeli, bu süre 9-12 aydan önce olmamalıdır. (Ancak tanıya dayalı örn; amputasyon, splenektomi, vb kayıplarda rapor düzenlenebilir.) Özellikle Yönetmelik gereği adli olayla ilişkilendirilebilecek ruhsal hastalıklarda 12 aydan önce rapor düzenlenmemelidir.
2-Raporlarda başvuru dilekçesinde sorulan “Tıbbi iyileşme süresi” hususunda herhangi bir komplikasyon veya ek ameliyatın bulunmadığı durumlarda daha önce “ATUD Maluliyet Bilirkişiliği Çalışma Grubu” tarafından yayınlanan listelerin kullanılması raporlamada standart sağlanması açısından önerilmektedir.
3-Maluliyet ve engellik durumunun tespiti tıbbi bir uygulama olduğu için hekim hastasını bizzat muayene ederek raporunu düzenlemelidir. Ancak bazı özel durumlarda (quadriplejik, paraplejik vb gibi…) hastanın mevcut sağlık durumundan kaynaklı transfer zorlukları dikkate alınarak tedavi olduğu kurum veya hekim tarafından düzenlenecek durum bildirir, heyet veya sağlık kurulu gibi raporlar üzerinden düzenlenebilir.
4- Genel hekimlik bilgisi dahilinde yer alan muayenelerin adli tıp uzmanları tarafından yapılabileceği bilinmektedir. Bununla birlikte hekimin uzmanlık alanı dışında kalan konular hakkında ve komplike vakalarda o alanda uzman hekimden tıbbi yardım alması önemlidir. Aynı zamanda konsültasyon istemek hasta hakları ve hekimin özen yükümlülüğünü yerine getirmesi ve rapor düzenleyen hekimin sorumluluğu paylaşması açısından da önemlidir.
5-Maluliyet ve engellilik raporlarında mutlaka muayenenin nerede ve hangi tarihte yapıldığı bilgisi yer almalıdır. Raporlar için online muayene adı altında görüntülü görüşme üzerinden değerlendirmeler yapmak, mesai dışında ve kişinin görev yaptığı sağlık kuruluşu haricinde bir muayenehanede veya sağlık kuruluşu vasfı taşımayan bir ofis/büroda hastayı muayene etmek, akabinde kendi anabilim dalında muayene edilmiş gibi rapor düzenlemek ya da başkasının yaptığı muayene ve yazdığı raporu kendi anabilim dalından düzenlenmiş olarak sunmak en hafif tabir ile etik ihlaldir. Bu tür uygulamalar gerçeğe aykırı evrak düzenleme olarak kabul edilebilir ve uzmanlık alanımız açısından kabul edilemez bir durumdur.
6- Sürekli maluliyet ve engellik raporları kalıcı durumlar için düzenlense de zaman içinde kişilerin engel durumlarında azalma veya artma meydana gelebilmektedir. Her Anabilim Dalı kendi muayene bulgularına göre rapor düzenlemek durumunda olup, daha önce düzenlenmiş raporlara uygun raporlar düzenlemek de etik bir ihlal olarak değerlendirilmektedir.
Adli Tıp Uzmanları Derneği
Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Afyonkarahisar Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Bakırçay Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Giresun Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Hitit Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Ordu Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı